«Han»

Hovudet hans ligg attover ryggen på sofaen eg kjøpte i fjor, no let han igjen augene, han er kvit i andletet, håret er langt, tjukt, kraftlaust, det er vakre kvinner det der ja, aldri vore borti slike tingestar eg, lilla – denne musikken, denne dottete rytmen, snart skal vi ete fiskekaker, ho kan ikkje mykje men fiskekaker kan ho lage, mor, ho og, ja, han likar ikkje fisk, han stirer på fjernsynet, han lyt sitje her, han sit i stova mi og tenkjer på bøker, lukkar augene, vi snakkar aldri saman, uhorveleg mange bøker, les mykje, lukkar augene, knepper, han er ung, mange bøker, ho smiler stort ho der dama, kvite tenner, han og har kvite tenner, ho reiser seg, mat no straks, i kjøkkenet, han reagerer ikkje, krykka hamrar, kvinket frå døra, der er han – Erik Bye ja, makelaus, han likar ikkje fiskekaker, ho hadde mista tenner då vi gifta oss, den gongen, fem år skule, hadde eg hatt tiltak så – det var jo dei som, brydde meg ikkje, men no, han kan spele den karen, ungdomen, studert fem år i utlandet, Paris, hugsar godt vintrane på Island, han likar musikk, smiler no, likar musikk, dei langhåra, dei med narkotikaen, han snakkar aldri, eg trudde det eg, derfor, denne togna, keisamt med denne musikken, han skal nok synge han Erik Bye, vente litt, ein vals, kanskje, gammaldans.

Ååh nei, sukkar eg, reiser meg, rett i ryggen, staseleg i sekstiåra ja. Ut på kjøkkenet ein sving, rett i ryggen, rettare enn han, han snur seg og ser etter meg, rett i ryggen denne. Men henne snakkar han, no snakkar han. Kjem du stigande no igjen? Maten er ferdig når han er ferdig. Kva trakkar du etter? Likar han fiskekaker? spør eg, eg veit ho vil fnyse, kvinke ja, nett som eg ville at han skulle bli servert noko anna, fiskekaker, ikkje anna. Der er denne togna.

– Du får spørja han, svarar ho. Sjølvsagt seier ho det. Han har høyrt det, han sit inne i stova, attovervend på sofaen, eg får spørje då, om han likar fiskekaker, han rykker til, visst gjer han det, kan skjønne han likar fiskekaker, lågt seier han det, kvinnemål i han. Om han likte reker skulle eg spurt, då hadde han smilt, reler, reker. Vi snakkar aldri. Eg trudde.

– Fiskekaker! ropar ho. – Fiskekaker!

– Hald kjeft! svarar eg, gjerst som eg lyer til Erik Bye, snakkar med eit svart kvinnfolk, greier på svarta. Du som ho hamrar med krykka.

– Fiskekaker, mumlar ho skurrande omatt, orda kloss i øyret mitt, men langt borte. – Var det fiskekaker du ville ha? Då får du lage dei sjøl. Laga tonnevis av fiskekaker kvar dag, og de åt, de åtte mannfolka, til ho døydde mor di. Fiskekaker.

– Dei åt nett som havmåsen, far din og brørne, litt lysare i tonen, seier ho det. Til jenta ja, seier ho slik.

– Kva då? spør eg, kjenner dette her, ho nemnte på fiskekaker før i dag, han stirer mot fjernsynet, stirer, teier, pressar lippene mot kvarrandre, no legg Erik Bye armane kring ei mørkhuda ei, flott dame, rørsleg kar, han er liten, småbygd, han rullar røyk, røyker gjer han, tenkjer ikkje då, nei, dei fingrane, findamefingrar, lineånglar, ville vorte blodraude av ei rusten jerntong, i regnveret, vinterstid på Island, folk lyt bu.

– Kva då? spør eg, og kjenner at det luktar plukkfisk, han stirer endå meir stirer han no, røyken velter ut i rommer, godt med plukkfisk, skal smake med mat, godt det for arbeidsfolk,

– Åj, seier eg og vil reise meg, men blir sitjande. Og ser brylaupsbiletet til foreldra hennar, eit barnebilete av jenta, veggseksjonen med det gamle stereoanlegget, han har nyss kjøpt seg stereoanlegg, fleire tusen, ser det biletet eg kjøpte til halvtusen kroner, med båt og brur, det han sa var det verste biletet han visste om, eg høyrde nok, verste biletet, er det ikkje fint nok det då, fint nok for dei fine fingrane, no tenner han røyken på ny, dei få bøkene som står det, kjøpt av kolportørar, det heiter det på fint ja, kjøpt av henne, ho kjøper av alle korportørane, no luktar det sterkt av mat, sjå korleis han held røyken, rett ut frå utstrekte fingrar, ytst ute mellom fingerstuppane, han snakkar ikkje til meg, aldri, han stør oss, gjer han nok, kanskje, vi som har bygt husa – vi, ikkje vi, eg, han, du, ikkje han, eg må flire.

– Har du laga til småved? Ho set plukkfisk-fatet på bordet og spør. Eg fyller tallerkenen.

– Plukkfisk er godt, seier eg, og et, et. Rettar ryggen, turkar meg om munnen, og et meir. Ei halv skive, eit glas mjølk har han fått i seg, no tar han etter tobakkspakken, stankdyret, ufyseleg, merkeleg, godt med mat

– Har du hogga opp småved?

Eller lyt eg gjere det sjøl? Det er ho igjen, det var godt med mat, blir døsen av fisk, like før Erik Bye tar kveld og no.

– Eg trur eg køyar eg, er trøytt. Vakna tidleg i dag, i firetida, seier eg, reiser meg, går fort mot gangdøra. Og høyrer ho mumle småved, småved etter meg. Småved – for faen, eg hugsa ikkje på den småveden. Plukkfisk og småved, så fjernsyn, seinste åra. Frå stova og ut i kjøkkenet, denne trappa, dei ler visst der nede og.

Lydar frå han, gjennom saman knepte auger, attpressa lipper, lydar frå han som alltid teier, om litt er det vermelding, den lyt høyrast, sann, det var den dagen, alle åra på fiske var det fast det med vermeldinga, heng i det, han går nede i gangen, skal på toalettet, vaske pikken, eg trudde han var narkoman, far hans er sjef – direktør, disponent, var vel direktør, ikkje så værs kaldt på rommet her i dag.

Abba er flinke å spele, gitt, likar det slaget musikk, eg og, ho likar sværande godt Abba ane, vaske pikken for jenta, gitt, spelar plater om dagen ho, – om nokre år, om dagen, eg og, sekstifire – nja, sekstifem er eg no, og opp klokka fire kvar vekedag, rett i ryggen, han søv til langt på dag, han ligg vel vakande nattetid, kven andre hugsar åra mine, dei må eg hugse, sekstifem år, stundom prøver eg legge armane om ho, flirer då, beistar seg til, då eg hadde kjøpt det fine biletet hugsar eg, då gjorde eg det, nett etter han var her første gongen, saman med jenta, fire år sidan, fire år, noko slikt ja, seksten år sidan vi flytta på kvart vårt rom, då ho var tjukk siste gongen, han snakkar ikkje til meg, trudde han, han har alt tittel, eg hugsar vel den brua der, enorm bru å støype bruer, brustøypar, oppryddar, valne hender etter kaldt sjøvatn, høgtidssame ord i dag, valsmelodiar, der går ein dans, vermelding for Vestlandet, regnbyger, bris, dei snakkar  saman, meteorologen les noko om att . . . likar du deg ikkje her? spør ho, og han svarar mumlande, kva seier han, kanskje eit framandsleg ord, for folket i husa, kvitt oss med nynorsken, sa eg, då svarte han, dette var vermeldinga, krav frå alle kantar, fisk til dei som ikkje fiskar, dei gar i trappa, stega til jenta er tyngre enn stega hans, døra, klede blir lagde mot stolen.

– Du er skeiv i ryggen, seier jenta, og han svarar, mumlande, dei snakkar, bokorda hans er mjuke, det går an å snakke med han, jenta snakkar med han.

– Du kan sjøl gjere noko for å trivast, høgt seier ho det.

– Han ignorer meg, har gjort det heile tida, vil teie meg ut or huset, og for faen – han skal klare det, eg er slett ikkje interessert i å kjempe tognkampen med han, den forstørkna idioten, i opphaveleg tyding av ordet! eit privatisert menneske, utan interesse for anna enn husets spisskammer.

– Kor har du den tydinga frå?

– Frå . . . veit det faen eg, brukt slik i den greske stordomstida, i bystaten . . . jo, eg plukka det opp frå ein forelesning om Platons dialog, ja kva dialog var det . . .

– Gi meg ein kyss, seier ho, han snakkar, orda hans ja, idiot, idiot, teiekamp, gi seg, eg trudde han var narkoman, langhåra, dei snakkar ikkje meir, barn seier dei, seier jenta, ungen skrik, må skifte bleire, det går i trappa, ungen skrik ikkje meir.

Ei rørsle i tapeten, ei kviskring, det knirkar i senga, det knirkar endå meir, den rørsla i tapetet – ser eg ikkje ei rørsle der, ei veik dirring. I den blå stripete tapeten, midt på der, ved sida av biletet av Kong Haakon, over komoden vi kjøpte, då vi nyss var gifte, ei rørsle der. I komoden ligg kleda mine, kona mi vaskar dei, ho . . . ho Bella, vaskar dei og legg dei der, kvar laurdag vaskar eg meg, dei seineste åra har eg bada, finn fram reine klede or komoden, den under dirringa, no knirkar det.

Det knirkar frå rommet der jentene mine sov då dei var små, då eg var på Island, no knirkar det. Vinden tar i sunnaveggen, slik ja, tak han. Slik ja. Den rørsla i tapeten. Ho Liv og han – nei, ho vesle tulla. Og han. Togn og bøker. Han. Han, no går ho og legg seg, har ho vaska opp, kanskje, sløkker lyset, han har merke på jakka, ho hamrar inn i kammerset. Rørsla i veggen følgjer knirkinga frå senga, den blåstripete tapeten, han.